Béo phì không chỉ dừng lại ở những con số trên cân nặng hay vòng eo, mà nó còn có khả năng ảnh hưởng toàn diện đến sức khỏe thể chất lẫn tinh thần, vượt xa những gì thường được đề cập.
Trong bài viết này, Bye Béo sẽ mang đến một góc nhìn đầy đủ hơn, đặc biệt là những tổn thương âm thầm nhưng dai dẳng mà tình trạng thừa cân để lại cho đời sống sức khỏe và tinh thần của người mắc phải.
Tác hại của béo phì đối với sức khỏe thể chất
Nguy cơ chuyển hóa và tim mạch
Béo phì là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu gây ra các rối loạn chuyển hóa và bệnh lý tim mạch nghiêm trọng. Khi mỡ tích tụ quá mức, cơ thể dễ rơi vào tình trạng hội chứng chuyển hóa – một tổ hợp gồm nhiều dấu hiệu bất thường liên quan đến chuyển hóa chất béo và đường.
Hội chứng này có mối liên hệ chặt chẽ với lối sống ít vận động và thừa cân kéo dài, làm tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đột quỵ và tiểu đường tuýp 2. Một người được chẩn đoán mắc hội chứng chuyển hóa nếu có từ ba trong số các yếu tố sau:
- Vòng eo lớn bất thường (tích mỡ vùng bụng).
- Nồng độ triglyceride (chất béo trung tính) trong máu cao.
- Huyết áp cao.
- Đường huyết lúc đói cao.
- Mức cholesterol HDL (loại “tốt”) thấp.
Không chỉ gây rối loạn chuyển hóa, béo phì còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ tim mạch. Khi khối lượng mô mỡ tăng, cơ thể buộc phải đẩy mạnh hoạt động trao đổi chất để duy trì sự sống. Điều này dẫn đến sự gia tăng thể tích huyết tương, lưu lượng tuần hoàn và cung lượng tim.
Áp lực dồn lên tim kéo dài gây tăng huyết áp, phì đại thất trái và về lâu dài có thể dẫn đến rối loạn chức năng tim, thậm chí suy tim nếu không được can thiệp sớm [1].
Stress oxy hóa và rối loạn tế bào
Khi bị béo phì, cơ thể sẽ tạo ra nhiều gốc tự do hơn bình thường. Đây là những phân tử có hại, có thể gây ra tình trạng gọi là stress oxy hóa – một dạng “quá tải” khiến cơ thể không còn đủ khả năng tự bảo vệ mình.
Tình trạng này dễ gây tổn thương cho màng tế bào, làm hỏng nơi tạo năng lượng (gọi là ty thể), thậm chí làm hỏng cả DNA – vật liệu di truyền của tế bào [2].
Khi tế bào bị hư hại liên tục, chúng sẽ hoạt động kém đi hoặc chết sớm. Lâu dài, điều này khiến các cơ quan trong cơ thể như tim, gan, tụy hoạt động rối loạn, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như tiểu đường, tim mạch và ung thư ở người béo phì [3].
Rối loạn hô hấp và giấc ngủ
Béo phì ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng hô hấp, làm gia tăng nguy cơ mắc các rối loạn như hội chứng giảm thông khí do béo phì (OHS) và chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (OSA).
Đây đều là những tình trạng nghiêm trọng, không chỉ làm giảm chất lượng cuộc sống mà còn làm tăng nguy cơ biến chứng tim mạch và tử vong [4].
Ngoài ra, trọng lượng dư thừa cũng ảnh hưởng rõ rệt đến chất lượng giấc ngủ. Gần 80% người lớn tuổi béo phì gặp các vấn đề rối loạn giấc ngủ.
Giấc ngủ kém kéo theo hàng loạt hệ lụy, từ tăng nguy cơ tiểu đường, bệnh tim mạch cho đến việc góp phần duy trì hoặc làm nặng thêm tình trạng béo phì. Thực tế, nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng những người ngủ dưới 5 giờ mỗi đêm có xu hướng tăng cân nhiều hơn so với người ngủ đủ 7 giờ [5].
Ung thư và tử vong sớm
Béo phì không chỉ ảnh hưởng đến tim mạch hay chuyển hóa mà còn làm tăng nguy cơ mắc ung thư. Theo ước tính từ Viện Ung thư Quốc gia Mỹ, mỗi năm có khoảng 34.000 nam giới và 50.000 phụ nữ được chẩn đoán ung thư do liên quan đến béo phì.
Việc giảm chỉ số khối cơ thể (BMI) không chỉ có lợi cho sức khỏe tổng thể mà còn được xem là một trong những biện pháp hiệu quả giúp ngăn ngừa các ca ung thư mới [5].
Thay đổi đường tiêu hóa và hệ vi sinh
Béo phì khiến mỡ thừa bám vào thành ruột, gây cản trở quá trình tiêu hóa. Phân và chất thải bị ứ đọng, dẫn đến táo bón kéo dài và tăng nguy cơ ung thư đại tràng.
Đồng thời, mỡ cũng tích tụ ở gan, khiến gan hoạt động kém, dễ dẫn đến gan nhiễm mỡ, viêm gan, xơ gan và rối loạn chuyển hóa [1].
Ngoài ra, béo phì còn làm mất cân bằng hệ vi sinh vật trong ruột – vốn đóng vai trò quan trọng trong việc tiêu hóa thức ăn và điều hòa cân nặng.
Người bị béo phì thường có ít loại vi khuẩn có lợi hơn người bình thường. Điều này khiến cơ thể hấp thụ nhiều năng lượng hơn từ thức ăn, dẫn đến việc dễ tăng cân và khó giảm cân hơn [6].
Vấn đề cơ xương khớp
Trọng lượng cơ thể quá lớn tạo áp lực lên đầu gối, hông và bàn chân, khiến các khớp nhanh bị mòn, dễ đau nhức và khó vận động. Người béo phì cũng dễ gặp chấn thương khi di chuyển, do hệ khung xương phải gánh trọng lượng lớn hơn bình thường.
Không chỉ vậy, mỡ thừa trong cơ thể còn gây viêm âm ỉ ở các mô xung quanh khớp, làm trầm trọng thêm các bệnh như thoái hóa khớp, loãng xương, gout và đau nhức xương khớp toàn thân.
Nếu không được điều trị đúng cách, các tổn thương này có thể trở thành mãn tính và gây suy giảm chức năng vận động lâu dài [1].
Vô sinh và rối loạn nội tiết
Thừa cân, béo phì có thể gây cản trở khả năng sinh sản ở cả nam và nữ. Khi mỡ tích tụ quá nhiều trong cơ thể, hormone dễ bị rối loạn, làm ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt, quá trình rụng trứng hoặc chất lượng tinh trùng.
Tình trạng này khiến việc thụ thai trở nên khó khăn, thậm chí dẫn đến vô sinh nếu không được can thiệp sớm [1].
Ngoài ảnh hưởng đến sinh sản, béo phì còn liên quan đến nhiều vấn đề nội tiết khác như: Tăng cân không kiểm soát, mệt mỏi kéo dài, rối loạn giấc ngủ, thay đổi cảm xúc hoặc da dễ nổi mụn.
Những thay đổi này xuất phát từ việc mô mỡ trong cơ thể tác động đến cách hormone được sản xuất và điều hòa [7].
Tác hại của béo phì đối với sức khỏe tinh thần
Gia tăng nguy cơ rối loạn tâm lý
Béo phì không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn tác động mạnh mẽ đến sức khỏe tinh thần. Nó liên quan chặt chẽ đến các rối loạn tâm lý như trầm cảm, lo âu và căng thẳng kéo dài.
Khi thừa cân kết hợp với thiếu vận động, nguy cơ phát triển các vấn đề sức khỏe tinh thần nghiêm trọng càng tăng.
Trong một nghiên cứu tại Mỹ, khi những người béo được yêu cầu lựa chọn giữa thừa cân và việc chịu một số thương tật cơ thể, kết quả thật bất ngờ. Phần lớn cho biết họ thà chịu các thương tật như mắt lác, mất chân hoặc tay còn hơn là béo phì.
Nhiều người cũng bày tỏ rằng họ sẽ cảm thấy tốt hơn nếu sống nghèo nhưng thon thả thay vì giàu có nhưng mắc béo phì [8].
Tác động tiêu cực đến chất lượng cuộc sống
Người béo thường phải đối mặt với sự phân biệt và đánh giá từ xã hội dựa trên ngoại hình. Họ có xu hướng cảm thấy bị đánh giá là lười biếng, thiếu ý chí hoặc không biết chăm sóc bản thân, chỉ quan tâm đến ăn uống.
Những suy nghĩ này khiến nhiều người béo phì cảm thấy thừa thãi, cô lập và vô dụng trong cộng đồng.
Hệ quả là họ dễ rơi vào trạng thái căng thẳng kéo dài, tăng nguy cơ trầm cảm và hình thành lối sống khép kín, từ đó giảm tự tin, hạn chế tham gia các hoạt động xã hội và gặp khó khăn trong cơ hội nghề nghiệp do định kiến về ngoại hình [8].
Vòng luẩn quẩn tâm lý – thể chất
Stress, trầm cảm và căng thẳng kéo dài có thể dẫn đến việc ăn uống mất kiểm soát, khiến cân nặng tăng lên. Khi trọng lượng cơ thể tăng, người béo dễ cảm thấy tự ti và gặp phải sự kỳ thị từ xã hội, điều này lại làm trầm trọng thêm các vấn đề tâm lý.
Kết quả là hình thành một vòng luẩn quẩn, nơi sức khỏe thể chất và tinh thần liên tục tác động lẫn nhau, khiến việc cải thiện cân nặng và trạng thái tinh thần trở nên khó khăn hơn.
Cơ chế sinh học ảnh hưởng đến não bộ
Béo phì tạo ra tình trạng viêm toàn thân kéo dài và gây rối loạn trục HPA, từ đó làm tăng nồng độ cortisol là hormone chính chịu trách nhiệm về stress.
Khi cortisol ở mức cao trong thời gian dài, não bộ có thể bị tổn thương, khả năng học tập và trí nhớ suy giảm, đồng thời nguy cơ trầm cảm và lo âu tăng lên [9].
Thêm vào đó, béo phì làm gia tăng stress oxy hóa, ảnh hưởng xấu đến hàng rào máu não, gây viêm não và làm suy giảm nhận thức. Những thay đổi này làm tăng nguy cơ phát triển các bệnh lý như Alzheimer và Parkinson [10].
Ảnh hưởng đến trẻ em và thanh thiếu niên
Béo phì ở trẻ em và thanh thiếu niên không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn tác động sâu sắc đến tâm lý và hành vi. Trẻ có cha mẹ béo phì thường có nguy cơ cao mắc các rối loạn hành vi, ADHD hoặc rối loạn phổ tự kỷ [11].
Ngoài ra, nhiều trẻ béo phì thường trở thành mục tiêu của những lời trêu chọc hoặc bắt nạt. Các nghiên cứu cho thấy trẻ thừa cân ở tuổi 7 có nguy cơ bị bắt nạt cao gấp đôi so với các bạn khác khi lên 8 tuổi.
Một số trẻ, đặc biệt là bé trai, sau này có thể trở thành kẻ bắt nạt để trả thù cho những năm tháng bị hành hạ.
Trong nghiên cứu của Griffiths, 36% bé trai béo phì từng là nạn nhân của bắt nạt công khai, còn 14% sau này trở thành những người đi bắt nạt khác.
Tuy nhiên, các chuyên gia nhấn mạnh rằng phần lớn các em vẫn là nạn nhân và phải đối mặt với những hậu quả lâu dài về sức khỏe, xã hội và tâm lý [12].
Bye Béo – Sống khỏe theo chuẩn y khoa
Bye Béo là một phương pháp giảm béo kết hợp giữa chế độ dinh dưỡng khoa học và lối sống vận động lành mạnh.
Phương pháp này tập trung vào việc cung cấp các sản phẩm lành mạnh, hỗ trợ quá trình giảm cân an toàn và hiệu quả, đồng thời hướng dẫn khách hàng thực hiện các thói quen sinh hoạt phù hợp để duy trì cân nặng ổn định.
Với đội ngũ bác sĩ và huấn luyện viên chuyên môn cao, Bye Béo cam kết đem đến kiến thức chuẩn y khoa, đồng hành cùng khách hàng trong hành trình cải thiện hình thể, nâng cao sức khỏe và phát triển lối sống cân bằng.
Thông qua việc áp dụng phương pháp này, người tham gia không chỉ giảm cân mà còn cải thiện sức khỏe tổng thể một cách bền vững.
Thông tin liên hệ:
- Email: cskh@byebeo.com
- Trụ sở: Số nhà 566 Lê Duẩn, Phường Ea Tam, TP.Buôn Ma Thuột, Tỉnh Đắk Lắk, Việt Nam.
- Hotline: 0364.445.790
Lời kết
Tác hại của béo phì không chỉ giới hạn ở ngoại hình hay cân nặng mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến sức khỏe thể chất lẫn tinh thần.
Từ nguy cơ tim mạch, tiểu đường, rối loạn xương khớp, đến căng thẳng, trầm cảm và các vấn đề tâm lý, béo phì tạo ra một vòng luẩn quẩn khó phá vỡ.
Việc nhận thức đầy đủ các tác động này là bước đầu tiên để phòng ngừa và kiểm soát cân nặng hiệu quả, đồng thời duy trì sức khỏe toàn diện và chất lượng cuộc sống tốt hơn.
Tài liệu tham khảo
[1] BS Nguyễn Văn Tuấn (2025). 6 tác hại khi thừa cân, béo phì đối với cơ thể ai cũng nên biết. Báo Sức khỏe & Đời sống.
[2] Shigetada Furukawa, Takuya Fujita,Michio Shimabukuro, Masanori Iwaki, Yukio Yamada, Yoshimitsu Nakajima, Osamu Nakayama, Makoto Makishima, Morihiro Matsuda, Iichiro Shimomura (2004). Increased oxidative stress in obesity and its impact on metabolic syndrome. JCI.
https://www.jci.org/articles/view/21625
[3] Manna, P., & Jain, S. K. (2015). Obesity, Oxidative Stress, Adipose Tissue Dysfunction, and the Associated Health Risks: Causes and Therapeutic Strategies. Metabolic Syndrome and Related Disorders, 13(10), 423. https://doi.org/10.1089/met.2015.0095
[4] BS CK II Võ Đức Chiến (2024). Rối loạn chức năng hô hấp trên người béo phì. Hội Hô hấp TP. Hồ Chí Minh. https://www.hoihohaptphcm.org/index.php/chuyende/menuchucnanghohap/851-roi-loan-chuc-nang-ho-hap-tren-nguoi-beo-phi
[5] Lê Phương (2015). Tác hại của béo phì. Báo VnExpress.
https://vnexpress.net/tac-hai-cua-beo-phi-3283965.html
[6] Enache, R., Profir, M., Roşu, O. A., Creţoiu, S. M., & Gaspar, B. S. (2023). The Role of Gut Microbiota in the Onset and Progression of Obesity and Associated Comorbidities. International Journal of Molecular Sciences, 25(22), 12321. https://doi.org/10.3390/ijms252212321
[7] Dr. Ania Jastreboff, M.D., PHD, Eleni Dimaraki, M.D., MS, Mary-Elizabeth Patti, M.D., Kanakadurga Singer, M.D., Susan Tran, M.D (2022). Obesity. Endocrine Society.
https://www.endocrine.org/patient-engagement/endocrine-library/obesity
[8] Hường Phùng (2015). Ảnh hưởng xấu của béo phì đến sức khỏe tinh thần. Báo Tiền Phong.
https://tienphong.vn/anh-huong-xau-cua-beo-phi-den-suc-khoe-tinh-than-post589256.tpo
[9] Lengton, R., Schoenmakers, M., H Penninx, W. J., & Boon, M. R. (2024). Glucocorticoids and HPA axis regulation in the stress–obesity connection: A comprehensive overview of biological, physiological and behavioural dimensions. Clinical Obesity, 15(2), e12725. https://doi.org/10.1111/cob.12725
[10] Mullins, C. A., Gannaban, R. B., Khan, M. S., Shah, H., B Siddik, M. A., Hegde, V. K., Reddy, P. H., & Shin, A. C. (2020). Neural Underpinnings of Obesity: The Role of Oxidative Stress and Inflammation in the Brain. Antioxidants, 9(10), 1018. https://doi.org/10.3390/antiox9101018
[11] Curtin, C., Bandini, L. G., Perrin, E. C., Tybor, D. J., & Must, A. (2005). Prevalence of overweight in children and adolescents with attention deficit hyperactivity disorder and autism spectrum disorders: A chart review. BMC Pediatrics, 5, 48. https://doi.org/10.1186/1471-2431-5-48
[12] Mỹ Linh (2006). Trẻ béo phì dễ bị bắt nạt. Báo VnExpress.
https://vnexpress.net/tre-beo-phi-de-bi-bat-nat-2261800.html
